خاک نسوز اصطلاحی است که برای برخی از خاک های دیرگداز به کار می‌رود. این خاک ها معمولاً در ساخت آجرهای نسوز کاربرد دارند. خاک نسوز یا گل آتشخوار، یک نوع رس است که می توانند بدون ترک برداشتن و یا زجاجی شدن، در برابر آتش مقاومت کند. این حرارت معمولاً حرارت یک کوره می باشد. در علم سرامیک، به خاکی نسوز گفته می‌شود که دست‌کم دمای ۱۵۱۵ درجه سانتی‌گراد را تحمل کند. این خاک ها دارای حدود ۲۳ تا ۳۴ درصد وزنی اکسید آلومینیوم، ۵۰ تا ۶۰ درصد وزنی سیلیس و 10تا ۱۲ درصد وزنی مواد فرار، بیشترش آب، که حین پخت از ماده خارج می‌شوند. این خاک ها می‌توانند تا ۲۵ درصد وزنی اکسید آهن سه ( ۳ O۲ Fe) و مقادیری TiO۲ ،CaO، MgO، K۲O، Na۲O داشته‌باشند. خاک نسوز عمدتا از کائولن، مواد گیاهی خام، پیریت، آهک، منیزیا، مواد قلیایی، اکسید تیتانیم و آهن تشکیل شده است. این مسئله موجب می شود تا رنگ این ماده، از سفید، خاکستری، قهوه ای و مشکی، متغیر باشد. اما از لحاظ مینرالی، رنگ از لحاظ استفاده، مشکلی ایجاد نمی کند. آجر نسوز: ترکیبی از خواص دیرگدازی بالا و خاصیت زجاجی شدن پایین، موجب شده است تا این ماده، ماده ای مناسب برای تولید آجرهای دیرگداز باشد. آجرهای دیرگداز کاربردهایی را در آسترکاری بویلرها، کوره های سیمان، کوره های بلند، کوره های شیشه سازی و ... پیدا کرده اند. عملکرد آسترهای دیرگداز در دیواره ی کوره، نه تنها مقاومت در برابر دمای بالاست، بلکه در واقع مقاومت در برابر نوسانات دمایی، جلوگیری از نفوز مذاب، جلوگیری از بروز سایش، ایروژن و تخریب بوسیله ی مواد مذاب موجود در کوره، نیز می باشد. در کل، این ماده از لحاظ شیمیایی نباید با مواد مذاب موجود در کوره واکنش دهد. عمر مفید آسترکاری های دیرگداز به طور قابل توجهی بر روی بهره وری مربوط به یک کوره و اقتصاد مربوط به یک کارخانه، مؤثر می باشد. در واقع علت این مسئله این است که هر بار این آسترکاری ها از کار بیفتند، نیاز است تا جایگزینی انجام شود که این مسئله علاوه بر هزینه های مربوط به جایگزینی، موجب ضرر و زیان ناشی از خاموش شدن سیستم را نیز در بر دارد. منابع "http://digitalfire.com/4sight/material/index.html" Digitalfire Reference Database. Retrieved 2011-6-23 " https://web.archive.org/web/20110714100738/http://www.mineralszone.com/minerals/fire-clay.html" Minerals Zone, World Mineral Exchange. Retrieved 2011-6-23. https://rasekhoon.net/article